به نام خدا
نظریه های یادگیری گوناگونی در حوزه روانشناسی وجود دارد مانند نظریه یادگیری رفتاری ،پاولف،ثراندایک ،اسکینر ویا نظریه های یادگیری شناختی گشتالت،آزوبل و بندورا و از دیگر نظریات می توان به نظریات مربوط به خبر پردازی پرداخت.
یکی ازمهم ترین و جدید ترین نظریات در حوزه یادگیری نظریات مربوط به سازنده گرایی است
در ابتدا به یک تعریف از سازنده گرایی می پردازیم
سازنده گرایی یک رویکرد یادگیری است که بر فعال بودن یادگیرنده در ساختن دانش و فهم تاکید می کند(سانتروک2004به نقل از سیف1397)
در مورد سازنده گرایی نیز نظریات متعددی وجود دارد که آن بخش از آن که مربوط به یادگیری است به چهار دسته تقسیم می شود (این بخش از کتاب روانشناسی پرورشی سیف 1397 اقتباس شده است برای کسب اطلاعات بیشتر به اصل منبع مراجعه شود.)
1-سازنده گرایی روانشناختی یا درون زاد
خاستگاه آن نظریه رشدی تحولی پیاژه است.
از ویژگی های آن می توان به یادگیری اکتشافی و فعالیت های عملی اشاره کرد.
2-سازنده گرایی برون زاد:
این باور بر آن حاکم است که واقعیت مستقل در خارج از ذهن یادگیرنده وجود دارد که برای یادگیرنده قابل دانستن است ودانش فرد حاصل درئنی سازی و باز سازی این واقعیت بیرونی است (دولیل 2002به نقل از سیف1397)
3-سازنده گرایی اجتماعی یا دیالکتیک
از اندیشه ویگوتسکی منشا می گیرد .
تعامل اجتماعی یا ارتباط میان افراد(به ویژه ارتباط کلامی)کلید ساختن دانش است
4-سازنده گرایی رادیکال
تمامی دانش انسان حاصل اداراک است که از سازنده گرایی مبتنی بر غعالیت های هدفمند به دست می آید»
حال پس از تعریف نظریات سازنده گرایی به تعریف مختصر کلاسی که بر اساس سازنده گرایی اداره می شود می پردازیم.
معلم،خودمختاری و ابتکار دانش آموزان را پذیرفته و تشویق می کند باطرح سوال باز و بسته است و معلم منتظر پاسخ یادگیرندگان است و تفکر دانش آموزان را تشویق می کندو. (بور2001به نقل از ابراهیمی قوام وهمکاران1387)
حال می خواهیم به رویکرد stseدر آموزش علوم تجربی که از سازنده گرایی نشات گرفته است بپردازیم و سپس شش جریان آن را بررسی کنیم. این قسمت از مقاله(کرامتی نوده سادات 1396اقتباس شده است برای اطلاعات بیشتر به اصل منبع مراجعه شود)
stseارتباط جامعه و فناوری و محیط را بررسی میکند
جریان ها
1-طراحی یا جریان کاربرد
-دراین جریان به حل مساله های کاربردی از طریق فناوری جدید و یا تغییر در فناوری جدید و یا تغییر در فناوری های موجود می پردازند علاوه بر آن بر انتقال دانش محتوایی و رشد مهارت های فنی نیز صورت می گیرد
برای انجام جریان طراحی سه نوع فعالیت در نظر گرفته شده است
الف)نوع اول فعالیت:بر اساس یک یا چند اصل علمی محصول یا اثری را طراحی کنند
و بر اساس مواد اولیه ساده آن را بسازند
مثال:طراحی زیبابین که زمیته انعکاس نور از آیینه و تصویر آن است
ب)نوع دوم فعالیت:جزییات بیشتری درباره طراحی یک وسیله به دانش آموزان داده
می شود ولی با استفاده از وسایل می بایست برخی ویژگی ها مانند بادوام
مقاوم بودن،جذابیت بصری و سازگاری با محیط زیست از فراگیران خواسته می شود.
مثال:استفاده از نخ و قرقره و تهیه مدلی از قرقره ثابت و متحرک
ج)نوع سوم فعالیت:دانش آموزان با استفاده از فناوری های جدید چیزی را طراحی کنند که در جهت حل مسایل زیستی یااجتماعی باشد
مثال:برای فردی که آرتروز دارد یک سبد چرخ دار طراحی کند
مقایسه سه نوع فعالیت جریان طراحی
-در فعالیت اول ارتباط بین مفاهیم و کاربرد آن را ارایه می دهد
در فعالیت دوم وسوم به پیچیدگی طراحی فناورانه و درک بالاتری از مفهوم را ایجاد می کند
-اصولا فعالیت اول در کلاس های ذرس بیشتر از فعالیت دوم و سوم کاربرد دارد
-احتمالا در بعضی کلاسها این فعالیتها ساده در نظر گرفته می شود که منجر به کج فهمی در فرآیند علم و فناوری می شود.
2-جریان تاریخی
از این جریان نیز به سه روش استفاده می شود
روش اول:معلم به ارایه حوادث و وقایع زندگی دانشمندان می پردازد
مثال:افتادن سیب و کشف جاذبه،کشف اتفاقی پنی سیلین و.
روش دوم:به بررسی و جستجو در مورد روش های علمی می پردازد
مثال:داستان تفسیر های متفاوت دو گروه متفاوت از دانشمندان درباره عامل ایجاد
بیماری در یک منطقه به صورت مطالعه به صورت مطالعه موردی
روش سوم :بررسی مطالعات موردی تاریخی درباره ی وقایع علمی –اجتماعی و سیر تکاملی آن ،حل مشکل ونتایج طولانی مدت آن مثلا چگونه بیماری می رواج یافت یا چه کسی واکسن را کشف کرد و بعد از آن چه نتایجی را به همراه داشت.
نکته :فعالیت های تاریخی در حیطه های عاطفی است.
3-جریان استدلال منطقی
-در این جریان دانش آموزان به مشکل گشایی می پردازند،آنها درباره ی مساله فکر می کنند سپس راه حلی برای آن می یابند.
-اهداف:
الف)افرادی با مهارت شهروندی بالا
ب)تاکید بر مسولیت های مدنی از طریق بحث وتبادل نظر
ج)تبادل درباره ی ایده ها و عقاید مختلف
-استدلال منطقی می تواند سازمان دهنده برنامه درسی علوم باشد.
است .STSE-استدلال منطقی یکی از قوی ترین جریان های آموزش
-مثال: به منظور تدریس دستگاه تنفس ،از مبحث آلودگی هوا و سیگار کشیدن استفاده می کنیم واز دانش آموزان می خواهیم با استدلال منطقی و آسیب آن به سیستم درونی بدن به نتیجه کلی برسند.
4-جریان ارزش محور
-این جریان در نظر دارد که علم را با ماهیتی از ارزشها بیان کندو در این باره استدلال های اخلاقی استفاده میکند و این مورد بیشتر برای پرورش نگرش دانش آموزان توجه میشود.
-این الگو نیز بر اساس دو مدل ارایه می شود:
1- مدل اول برمبنای یک رویکرد تبیین ارزش هاستSNAB1
2-مدل دوم به نام مدل علی-اجتماعی است.
-انتقاد وارد بر این جریان:عدم توافق میان ارزش های جهانی و ماهیت آموزشی ارزش ها
وجود دارد و به بستر فرهنگی اجتماعی زندگی فرد وابسته است.
مثال:مبحثی درباره ارزش غذایی وجود دارد برای تدریس آن می توان از دانش آموزان خواست با توجه به ارزش غذایی هریک از آنها مواد غذایی چه نقشی در سلامت و رشد جامعه دارد و چرا می بایست به نجوه ی تغذیه خود اهمیت داد.
5-جریان فرهنگی اجتماعی
هدف کلی آموزش :علوم را به عنوان یک دستاورد مهم فرهنگی و ذهنی معرفی می کند
-علوم یک منبع مهم و قابل توجهی است که همه ی مردم می توانند در آن مشارکت داشته باشند.
-این جریان مدل های مختلفی دارد
1-این مدل در کلاس های غربی با چند فرهنگ اجرا می شود ابتدا نظریه های غربی آموزش داده می شود و سپس نظریات سایر فرهنگ ها به آن افزوده می شود
مثال:آموزش ستاره ها و منظومه شمسی ،آثار هنری،صنایع دستی
2-در کلاس هایی که اکثر دانش آموزان جهان بینی غیر غربی دارند اجرا می شود
و برنامه های علوم بر طبق بافت گروه های مختلف شکل می گیرد.
-جهان بینی غربی و بومی ارایه می شود و دانش آموزان حق انتخاب باور و عقیده ی خود را دارند
-مثال:مباحثی درباره ی رشد گیاهان و زندگی جانوران وجود دارد توان از دانش آموزان خواست
که تحقیق کنند آن ها چه تاثیری در زندگی اجتماعی و اقتصادی آن ها دارند.
6- جریان عدالت محورسازگار با محیط زیست و جامعه
- نقد و حل مسایل درباره ی آثار علم و فناوری بر روی جامعه و محیط زیست است
-هدف این جریان در آموزش علوم ترویج شهروند مناسب با مسولیت پذیری است که
تغییر و تحول آزادی و آزاد اندیشی از ویژگی های کلیدی آن می باشد.
-این جریان نیز دو رویکرد دارد
رویکرد اول:یادگیری زمانی بیشترین اثر را داردکه ابزار ووسایل آموزشی در محیط زندگی فرد وجود داشته باشد و مرز میان مدرسه و محیط به حداقل برسد
-مثال:حادثه ی غیر مترقبه در مخزن فاضلاب مدرسه است که از دانش آموزان
خواسته می شود عوامل ایجاد کننده و راه حل های مورد نظر را پیشنهادکنند و در حین کار اصول عدالت برابری و روابط اجتماعی را درنظر بگیرند.
در مثالی دیگر در کتاب درسی چهارم دبستان از دانش آموزان خواسته شده است به یکی از مناطق اطراف رفته و از نزدیک با رشد سبزیجات آشنا شوندو نقاط ضعف و قوت کشت گیاه به عنوان یک منبع غذایی را بررسی کنند
رویکرد دوم:فعالیت هایی است که دانش آموزان به معضلات اجتماعی و زیست محیطی ناشی از فناوری می پردازد.
مثال:دانش آموزان درباره ی گرم شدن زمین به بحث و گفتگو می پردازند.
امیدوارم معلمی باشم که بتوانم درآینده از روش های نوین آموزشی استفاده کنم.
منابع و ماخذ:
لازم به ذکر است که در این نوشته اکثرا از منابع به صورت نقل قول غیر مستقیم استفاده شده است.
1-سیف،علی اکبر(1397).روانشناسی پرورشی نوین.انتشارات دوران.چاپ چهاردهم
2-ابراهیمی قوام،صغری و حسین زاده یوسفی،غلامحسین.(1387). مدارس کارآمد.سال اول
3-کرامتی نوجه ده سادات،مرضیه و گلیان،فرشته.(1396).بررسی رویکرد stseدرآموزش علوم تجربی.دومین کنفرانس ملی رویکرد های نوین در آموزش
مروری بر سازنده گرایی و رویکرد stse
های , ,دانش ,جریان ,آموزان ,گرایی , ,دانش آموزان ,سازنده گرایی ,می شود ,این جریان
درباره این سایت